ધાર:મધ્ય પ્રદેશના ધાર શહેરની ઐતિહાસિક ભોજશાળાનો સર્વે કર્યા બાદ ASIએ પોતાનો રિપોર્ટ સોંપ્યો છે. રિપોર્ટમાં અનેક પ્રકારના ખુલાસા થયા છે. જેમાં વિવિધ ધાતુઓના સિક્કા અને શિલ્પો રાજા ધરના સમયના હોવાનું કહેવાય છે.
આ સર્વે રિપોર્ટમાં જણાવ્યું કે તાજેતરમાં પરિસરમાંથી ચાંદી, તાંબુ,એલ્યુમિનિયમ અને સ્ટીલના કુલ 31 સિક્કા મળી આવ્યા છે. આ સિક્કા ઈન્ડો-સાસાનીયન (10મી-11મી સદી), દિલ્હી સલ્તનત (13મી-14મી સદી), માલવા સુલતાન (15મી-16મી સદી), મુઘલ (15મી-16મી સદી)ના સમયગાળાના છે.આ સ્થળ પર મળી આવેલા સૌથી જૂના સિક્કા ઈન્ડો-સાસાનીયન છે. આ સિક્કા 10મી-11મી સદીના હોઈ શકે છે.બારીઓ અને થાંભલાઓ પર દેવી-દેવતાઓ અને પશુઓની મૂર્તિઓ કોતરવામાં આવી હતી.એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આ સિક્કા તે સમયના છે જ્યારે પરમાર રાજાઓ રાજધાની ધાર સાથે માલવા પર રાજ કરતા હતા.
આ સર્વે દરમિયાન કુલ 94 શિલ્પો, શિલ્પના ટુકડાઓ અને શિલ્પના નિરૂપણ સાથેના સ્થાપત્ય સભ્યોનું અવલોકન કરવામાં આવ્યું હતું. તેઓ બેસાલ્ટ, આરસ, શિસ્ટ, નરમ પથ્થર, સેંડસ્ટોન અને ચૂનાના પત્થરથી બનેલા છે. બારીઓ, થાંભલાઓ અને વપરાયેલા બીમ પર ચાર સશસ્ત્ર દેવતાઓના શિલ્પો કોતરવામાં આવ્યા હતા. તેમના પર કોતરવામાં આવેલી મૂર્તિઓમાં ગણેશ, તેમની પત્નીઓ સાથે બ્રહ્મા, નૃસિમ્હા, ભૈરવ,દેવી-દેવતાઓ, માનવ અને પ્રાણીઓની મૂર્તિઓનો સમાવેશ થાય છે.ઘર પર કોતરવામાં આવેલી તસવીરોમાં સિંહ, હાથી, ઘોડો, કૂતરો, વાંદરો,સાપ, કાચબો, હંસ અને અન્ય પક્ષીઓનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં વિવિધ પ્રકારના કીર્તિમુખ માનવ ચહેરો,સિંહ ચહેરો, પૌરાણિક અને મિશ્ર આકૃતિઓમાં મિશ્ર ચહેરો પણ સામેલ છે. માહિતી અનુસાર, ઘણી જગ્યાઓ પર મસ્જિદોમાં માનવ અને પ્રાણીઓની આકૃતિઓની મંજૂરી નથી.
Reporter:
