નવી દિલ્હી : ભારતનું ચંદ્રયાન-3 સૌથી જૂના ક્રેટરમાંથી એક પર ઉતર્યું હતું. મિશન અને ઉપગ્રહોમાંથી મળેલી તસવીરોનું વિશ્લેષણ કરનારા વૈજ્ઞાનિકોએ આ શક્યતા વ્યક્ત કરી છે.
કોઈપણ ગ્રહ, ઉપગ્રહ અથવા અન્ય અવકાશી પદાર્થ પરના ખાડાને ‘ક્રેટર’ કહેવામાં આવે છે. આ ક્રેટર જ્વાળામુખી ફાટવાથી બને છે. આ સિવાય જ્યારે ઉલ્કા પિંડ બીજા ગ્રહ સાથે અથડાય છે ત્યારે ક્રેટર પણ બને છે.અન્ય કોઈ મિશન પહોંચ્યું નથી.ઈસરોના સંશોધકોએ જણાવ્યું કે ચંદ્રયાન જે ક્રેટર પર ઉતર્યું હતું તે ‘નેક્ટેરિયન પીરિયડ’ દરમિયાન રચાયો હતો. નેક્ટેરિયન સમયગાળો 3.85 અબજ વર્ષ જૂનો છે અને તે ચંદ્ર પરનો સૌથી જૂનો સમયગાળો છે. ભૌતિક સંશોધન પ્રયોગશાળાના પ્લેનેટરી સાયન્સ વિભાગમાં એસોસિયેટ પ્રોફેસર એસ. વિજયને કહ્યું કે ચંદ્રયાન-3 જ્યાં લેન્ડ થયું છે તે એક અનોખી ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય જગ્યા છે. જ્યાં અન્ય કોઈ મિશન પહોંચ્યું નથી.
મિશનના રોવરમાંથી મળેલી તસવીરો આ અક્ષાંશ પર રોવર દ્વારા લેવામાં આવેલી ચંદ્રની પ્રથમ તસવીરો છે. આ દર્શાવે છે કે સમય જતાં ચંદ્રનો વિકાસ કેવી રીતે થયો. જ્યારે કોઈ તારો કોઈ ગ્રહ અથવા ચંદ્ર જેવા મોટા ઉલ્કાપિંડની સપાટી સાથે અથડાય છે ત્યારે એક ક્રેટર બને છે અને તેમાંથી વિસ્થાપિત સામગ્રીને ‘ઇજેક્ટા’ કહેવામાં આવે છે.ચંદ્રયાન-3 એવા એક ‘ક્રેટર’ પર ઉતર્યું હતું. જેનો વ્યાસ લગભગ 160 કિલોમીટર છે અને ફોટોગ્રાફ્સ દર્શાવે છે કે તે લગભગ અર્ધ-ગોળાકાર માળખું છે. સંશોધકોએ કહ્યું કે આ ક્રેટરનો અડધો ભાગ છે અને બાકીનો અડધો ભાગ દક્ષિણ ધ્રુવ એટકેન બેસિન’માંથી નીકળેલા ‘ઇજેક્ટા’ હેઠળ દટાયેલો હોઈ શકે છે.
Reporter: admin
