ડિગ: રાજસ્થાનના ડીગમાં ASI ના ખોદકામમાં 5000 વર્ષ જૂના વાસણો, મૂર્તિઓ, ધાતુઓ અને કારખાનાઓના અવશેષો મળી આવ્યા છે. સુકા નદીના પ્રવાહ સહિત આ બધા ભારતની પ્રાચીન અદ્યતન સભ્યતાના પુરાવા મળી આવ્યા છે. મહાભારત કાળના પુરાવા,5000 વર્ષ જૂની વસાહતો અને મૂર્તિઓ મળી
રાજસ્થાન સરહદ પર સ્થિત બ્રિજ ક્ષેત્રમાં ગોવર્ધન પર્વત નજીક ડીગ વિસ્તારમાં ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) ના ખોદકામથી ભારતીય ઇતિહાસમાં એક નવો અધ્યાય ઉમેરાયો છે. છેલ્લા 2 વર્ષથી ચાલી રહેલા ASI ના ખોદકામમાં કથિત સરસ્વતી કાળની એક પ્રાચીન નદીના અવશેષો મળી આવ્યા છે જે સુકાઈ ગઈ છે.આ સાથે, ખોદકામ દરમિયાન મળેલા હજારો વર્ષ જૂના માનવ વસાહતો, ધાર્મિક મૂર્તિઓ, કારખાનાઓ અને વાસણોએ સાબિત કર્યું છે કે મહાભારત માત્ર એક ધાર્મિક ગ્રંથ નથી, પરંતુ એક ઐતિહાસિક વાસ્તવિકતા છે. હજારો વર્ષ પહેલાં, જ્યારે આખું વિશ્વ સભ્યતા તરફ આગળ વધી રહ્યું હતું, ત્યારે ભારતની સભ્યતા સમય કરતાં અનેક ગણી આગળ હતી.ASI ના જયપુર સર્કલના સુપ્રિટેન્ડેન્ટ પુરાતત્વવિદ વિનય ગુપ્તાના નેતૃત્વમાં ડીગના બહજ વિસ્તારમાં ટેકરાઓ પર 2 વર્ષ સુધી ખોદકામ દરમિયાન, પેઇન્ટેડ ગ્રે વેર (PGW) અને ઓચર કલર્ડ પોટરી (OCP) શૈલીના વાસણો મળી આવ્યા છે, જેમાં OCP શૈલીના વાસણો 5,000 વર્ષ કે તેથી વધુ જૂના હોવાનો અંદાજ છે. આ એ જ સમયગાળો છે જેને હિન્દુ માન્યતાઓમાં મહાભારતનો સમય કહેવામાં આવે છે.આ સાથે, ASI દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા ઘણા જૂના ખોદકામથી પણ સાબિત થયું છે કે OCP શૈલીના વાસણો સીધા મહાભારત કાળ સાથે સંબંધિત છે. જે રીતે આ બધા OCP શૈલીના વાસણો 20 મીટરની ઊંડાઈએ મળી આવ્યા છે, તે અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે આ વાસણો 5 હજાર વર્ષથી વધુ જૂના હોઈ શકે છે.
અત્યાર સુધી, NCERT પુસ્તકોમાં મહાભારત કાળ 3,000 વર્ષ જૂનો હોવાનું કહેવામાં આવતું હતું, પરંતુ ડીગ ખાતે ખોદકામ પછી, આ સમયગાળો 5,000 વર્ષથી વધુનો હોઈ શકે છે. એટલું જ નહીં, ડીગ ખાતે કરવામાં આવેલા ASI ખોદકામમાં, ભગવાન શિવ અને પાર્વતીની આશરે 3,000 વર્ષ જૂની મૂર્તિ પણ મળી આવી છે, જે ભારતમાં મૂર્તિ પૂજાના સૌથી જૂના ઉદાહરણોમાંની એક છે.ASI ના સુપ્રિટેન્ડેન્ટ પુરાતત્વવિદ્ ડૉ. વિનય ગુપ્તાના જણાવ્યા અનુસાર, અત્યાર સુધી એવું માનવામાં આવતું હતું કે પ્રાચીન સમયમાં શિવની પૂજા ફક્ત શિવલિંગના રૂપમાં જ થતી હતી. આવી સ્થિતિમાં, આ એક મોટી શોધ છે, જે ડીગના ખોદકામમાં મળી આવી છે.ડીગના ખોદકામમાં અશ્વિની કુમારોની 2 હજાર વર્ષ જૂની મૂર્તિ પણ મળી આવી છે. ઉપરાંત, અશ્વિની કુમાર પણ હિન્દુ ધર્મમાં ઉલ્લેખિત 33 દેવતાઓમાંના એક છે. તેવી જ રીતે, ડીગમાં બે વર્ષ સુધી બે તબક્કામાં કરવામાં આવેલા ખોદકામ દરમિયાન, વિરૂપાક્ષ શિવ ભગવાનની આકૃતિ જેવી મૂછો ધરાવતી અંદાજિત 2300 વર્ષ જૂની પ્રતિમા મળી આવી છે.આ પ્રતિમાને એક અભૂતપૂર્વ પુરાવા તરીકે પણ માનવામાં આવી રહી છે કારણ કે ASI ના જૂના ખોદકામમાં, એવું માનવામાં આવતું હતું કે ગુપ્તકાળમાં વિરૂપાક્ષ શિવ ભગવાનની આકૃતિની પૂજા 1500 વર્ષ પહેલાં શરૂ થઈ હતી. પરંતુ ડીગના ખોદકામમાં, એવું બહાર આવ્યું છે કે 2 હજારથી 3 હજાર વર્ષ પહેલાં પણ ભારતમાં મૂર્તિ પૂજા એ જ રીતે કરવામાં આવતી હતી જે રીતે આજે કરવામાં આવે છે.ડીગમાં ખોદકામ દરમિયાન, OCP વાસણો સાથે પ્રાચીન લોખંડની ધાતુ પણ મળી આવી હતી, જેના આધારે એવું અનુમાન કરવામાં આવી રહ્યું છે કે આ લોખંડની ધાતુ ખૂબ જ પ્રાચીન છે. ASI ના અધિક્ષક પુરાતત્વવિદ ડૉ. વિનય ગુપ્તાના જણાવ્યા અનુસાર, એવો અંદાજ છે કે ડીગમાં મળેલી આ લોખંડની ધાતુ 5 હજાર વર્ષ જૂની અથવા 3 હજાર બીસીની હોઈ શકે છે.
Reporter: admin
