નવી દિલ્હી : દેશના સૌથી સફળ વૈજ્ઞાનિક મિશનમાંના એક ચંદ્રયાન-3એ ચંદ્રની સપાટી પર ધરતીકંપોનું અનુકરણ કર્યું છે અને સાબિત કર્યું છે કે પૃથ્વીની જેમ ત્યાં પણ ભૂકંપ આવે છે. ચંદ્રની સપાટી પરના આ ધરતીકંપો ઉલ્કાના હુમલા અથવા થર્મલ કારણોસર થઈ શકે છે.
ચંદ્રયાન-3 લેન્ડર વિક્રમ સાથે મોકલવામાં આવેલા પાંચ વૈજ્ઞાનિક સાધનો (પેલોડ્સ) પૈકીના એક ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ફોર લુનર સિસ્મિક એક્ટિવિટી (ILSA) એ ચંદ્રના દક્ષિણી ધ્રુવીય પ્રદેશોમાં 250 થી વધુ ચંદ્ર ધરતીકંપ નોંધ્યા છે. તેમાંથી, ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે મોકલવામાં આવેલા રોવર પ્રજ્ઞાન દ્વારા અથવા અન્ય સાધનોના સંચાલન દરમિયાન લગભગ 200 સિસ્મિક સિગ્નલો રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ, બાકીના 50 સિગ્નલો રોવર અથવા લેન્ડર વિક્રમના કોઈપણ સાધનના સંચાલન સાથે સંબંધિત નથી. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે આ 50 પ્રતીકો ચંદ્રની ધરતીકંપની ગતિવિધિઓ સાથે સંબંધિત હોઈ શકે છે. અમેરિકાના એપોલો મિશન પછીના દાયકાઓમાં આ પ્રથમ વખત છે કે ચંદ્ર સિસ્મોલોજીનું સંચાલન કરવામાં આવ્યું છે.
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગે. (ઈસરો)ના વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું છે કે આ કદાચ પહેલી ઘટના છે જેમાં ચંદ્રના દક્ષિણી ધ્રુવીય વિસ્તારોમાં સિસ્મિક ડેટા એકત્ર કરવામાં આવ્યો છે. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે લેન્ડર વિક્રમ અત્યાધુનિક ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ સિલિકોન માઇક્રો-મશીનિંગ સેન્સર ટેક્નોલોજીથી સજ્જ છે અને તે અત્યંત સૂક્ષ્મ ચંદ્રના ધબકારા પણ રેકોર્ડ કરે છે. વૈજ્ઞાનિકોની ઈસરોની ટીમે ચંદ્રયાન-3 ઈન્સ્ટ્રુમેન્ટમાંથી મેળવેલા ડેટાના આધારે સાયન્સ મેગેઝિન ઈકારસમાં તેમના સંશોધન પેપર પ્રકાશિત કર્યા છે.
લેન્ડરના પેલોડ ILSA એ ચંદ્ર ધરતીકંપનો સૌથી લાંબો સમયગાળો રેકોર્ડ કર્યો છે, જે 14 મિનિટ ચાલે છે. પરંતુ આ વાઇબ્રેશન રોવરની હિલચાલને કારણે છે.
Reporter: admin
